Η γη του πατέρα μου

Κατασκευασμένη με το ίδιο πνεύμα αναζήτησης που χαρακτηρίζει το Pictures from Home του Lurry Sultan ή το Portrait of an Invisible Man του Paul Reas, η Γη του πατέρα μου της Kατερίνας Kαλογεράκη μοιάζει να επιβεβαιώνει την άποψη ότι η φωτογραφία ντοκουμέντο μπορεί να προσεγγισει τόσο τα γεγονότα όσο και το συναίσθημα. Παρά το καθαρά τεκμηριωτικό της ύφος, η εργασία αυτή αποτελεί κυρίως μία αναζήτηση της προσωπικής ταυτότητας της δημιουργού –ένα τεκμήριο της υποκειμενικής εμπειρίας της που ταυτόχρονα ασκεί κριτική τόσο σε ηγεμονικές μορφές αναπαράστασης όσο και σε κοινωνικές ιδεολογίες.

Η Γη του πατέρα μου καταγράφει πάνω από όλα την εμπειρία της επιστροφής στην πατρίδα. Μετά από αρκετά χρόνια διαμονής στην Aγγλία, κατά τη διάρκεια των οποίων απομακρύνθηκε από τα ήθη και της αξίες ενός τόπου που έχει λίγα κοινά με τις δυτικές κοινωνίες, η Kαλογεράκη επιστρέφει και φωτογραφίζει τη γεννέτειρά της την Κρήτη, προσπαθώντας να κατανοήσει τη γη και τους ανθρώπους και, μέσα από αυτά, την ίδια της την ταυτότητα. Επιλέγει συνειδητά να χρησιμοποιήσει έναν παραδοσιακό τρόπο αναπαράστασης –μια άμεση καταγραφική προσέγγιση που σε πολλά σημεία αγγίζει κοινωνικά θέματα– κατασκευάζοντας όμως ένα κοινωνικό ντοκουμέντο χωρίς ίχνος ρομαντισμού, ένα ντοκουμέντο που αποτελεί ταυτόχρονα μία προσωπική ερμηνεία της οικογένειας και της πατρίδας της ενώ της επιτρέπει να ερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο τα ζητήματα κοινωνικού φύλου, εθνικότητας ή τοπικότητας επιδρούν στη διαμόρφωση της υποκειμενικότητας και της ταυτότητας. Αντιπαραβάλλοντας συχνά φωτογραφίες και αποσπάσματα συνομιλιών ή δικά της σχόλια, η Καλογεράκη διαχειρίζεται τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες των δικών της άνθρωπων και το βαθμό στον οποίο “ανήκει” ακόμη τελικά σε αυτόν τον τόπο: ένα πορτραίτο μιας ηλικιωμένης θείας συνοδεύεται από την αυστηρή παρατήρηση που της έκανε όταν τόλμησε να “σπάσει” τους πολιτισμικούς κωδικες του τόπου μπαίνοντας μόνη της στον ανδροκρατούμενο χώρο του καφενείου, ένα οικογενειακό πορτρέτο ακολουθείται από τη νουθεσία της μητέρας της “O σκοπός της ζωής ενός ανθρώπου είναι να παντρευτεί και να κάνει παιδιά.”

Η Γη του πατέρα μου φιλοδοξεί να αποτελέσει την περιγραφή της απελευθέρωσης κάποιου από τα στενά δεσμά της νοοτροπίας μιας μικρής κοινωνίας και τον επακόλουθο απολογισμό μέσα από μια καλλιτεχνική εργασία πάνω στην καταγωγή του. Kαι ανακαλεί τελικά τον ορισμό του John Berger για τον καλλιτέχνη ως έναν άνθρωπο που προσπαθεί να διατηρήσει κάτι από το παρόν, και την ίδια στιγμή προσπαθεί να εντάξει την εμπειρία της ζωής του στην τέχνη του, προκειμένου να συνειδητοποιήσει ποια είναι η θέση του στον κόσμο.

Πηνελόπη Πετσίνη

Διοργάνωση έκθεσης, ΧΑΝΙaRT. Οι εκτυπώσεις είναι από τη μόνιμη συλλογή του Κέντρου Φωτογραφίας & Κινηματογράφου Ζυμπραγού.